Vijf vragen aan...

Wie zijn jullie en waar werken jullie?  

“Edith, 15 jaar werkzaam als thuisbegeleider bij De Zorggroep in Noord- en Midden-Limburg. Ik ben deel van een sociaal team en aandachtsfunctionaris Huiselijk Geweld en Ouderenmishandeling.” 

“Linda, sinds 2018 thuisbegeleider. Ik heb altijd al in de zorg gewerkt, waaronder de gehandicaptenzorg en ggz.  Net als Edith ben ik ook aandachtsfunctionaris Huiselijk Geweld en Ouderenmishandeling.” 

Wat is jullie rol en hoe ondersteunen jullie thuisbegeleiders?  

“Onze voornaamste rol is om alle medewerkers van De Zorggroep ‘mee te nemen’ in de landelijke Meldcode Huiselijk geweld en kindermishandeling. Iedere zorgmedewerker heeft zich hieraan te houden. Er bestaan echter best wat misverstanden rond de Meldcode.  

De Meldcode is niet zozeer een opsomming van dwingende acties. Het is veel meer een leidraad. De Meldcode dient als een stappenplan, waarmee de thuisbegeleiders inzichtelijk kunnen krijgen welke mogelijke stappen bij mogelijke signalen horen. Wij adviseren, coachen en nemen de thuisbegeleiders -soms letterlijk- aan de hand mee in het toepassen van de Meldcode of bij een specifieke casus. Daarbij hebben we korte lijnen met Veilig Thuis, wat soms erg fijn kan zijn in het voeren van overleg en het zetten van eventuele vervolgstappen. 

Een situatie met huiselijk geweld of ouderenmishandeling is vaak emotioneel beladen, ook voor de medewerker. We helpen de medewerker in het filteren en scheiden van eigen emotie/invulling en de waarneembare, concrete feiten. Medewerkers kunnen met hun twijfels, vragen en ervaringen bij ons terecht. Ook als je een zogenoemd niet-pluisgevoel hebt, je de vinger er niet op kan leggen, maar voelt dat er iets niet klopt. Ook en juist dan zijn wij er om te sparren en samen de vervolgstappen te bepalen.”  

Wat maakt het werk van aandachtsfunctionaris belangrijk?  

“Veilig werken en je veilig voelen. Dat is als thuisbegeleider van groot belang. Je komt bij de cliënten thuis regelmatig indrukwekkende situaties tegen. Soms hele schrijnende gevallen, zoals een lege koelkast, een uitgeputte mantelzorger of een gedwongen opname. Cliënten én mantelzorgers voelen de onveiligheid vaak echt als falen.  

‘Het lukt mij niet meer.’ Door uitputting doen ze dan dingen die gemeen of moedwillig ‘verkeerd’ lijken, maar uit pure wanhoop of een onvermogen voortkomen.  Bij veel ouderen met dementie zijn de mantelzorgers of kinderen overbelast. Wat zij doen kan opgevat worden als psychische mishandeling, maar is bij even doorvragen vaak iets anders. Een zoon of dochter die zijn ouder opsluit op de badkamer bijvoorbeeld. Dat doet hij niet uit sadistische overwegingen. Als je ernaar vraagt hoor je meestal een verklaring zoals ‘Ik doe dit als ik boodschappen ga doen, want anders gaat het niet als ik mijn vader/moeder alleen achterlaat in huis.  

Huiselijk geweld en ouderenmishandeling is meer dan een blauw oog. Degene die naast een cliënt staat is vaak net zo kwetsbaar. Het is dan ook belangrijk om op tijd hulp in te zetten. Bijvoorbeeld door de mantelzorger te ondersteunen en de situatie niet verder uit de hand te laten lopen. Denk aan het opzetten van dagbesteding,  respijtzorg regelen, meer ontspanning en rust creëren.”  

Jullie besteden dus aandacht aan veel meer dan alleen de Meldcode? 

“Ja, zeker. Hoe kijk jij naar de mens in jouw omgeving? Wat is normaal, acceptabel? Wat doet het signaleren of meemaken van een mogelijk onveilige situatie met jou? Op welke manier beïnvloeden je eigen normen en waarden jouw kijk op wat je in de thuissituatie bij cliënten aantreft? En wanneer en vooral hoe grijp je in als iets ‘te ver’ gaat?  

Bij al deze vragen denkt de aandachtsfunctionaris Huiselijk Geweld en Ouderenmishandeling met medewerkers mee. Het start met de basis: signaleren en vervolgens ook iets met eventuele signalen doen. Dus ook thuisbegeleiders kunnen bij de aandachtsfunctionaris terecht voor meer dan melding maken. Het mag ook ‘gewoon’ over twijfels en onderbuikgevoelens gaan.” 

Hebben jullie nog een boodschap voor de lezers?  

“Veel mensen trekken helaas te laat aan de bel. ‘Ik doe het al heel lang zo, dus ik hoef niet te bellen.’ Maar alles draait bij het signaleren van mogelijk huiselijk geweld en ouderenmishandeling om het niet-pluisgevoel. Je mag hierover advies vragen. Wat vind jij eigenlijk normaal? Hoe ernstig vind je iets? De Meldcode is geen meldplicht. Het zijn 5 stappen. Het is echter wel verplicht signalen te zien en de stappen van de Meldcode te gebruiken.  

We hebben ook nog een wens: een heuse toer door de organisatie. Dan bezoeken we alle teams en afdeling om meer bewustwording te creëren en voorlichting te geven. Maar daarin zijn we natuurlijk wel afhankelijk van de organisatie.  

Twijfel niet als je niet-pluisgevoel hebt, bel gewoon even. Beter iets dan niets doen. Het hoeft niet altijd een melding te worden!”