De casuïstiek van thuisbegeleiders wordt steeds zwaarder: jeugd, ggz, multiproblematiek, onbegrepen gedrag. Chantal Bergmans, Chantal Markwat en Cassandra Clauser werken als gedragsdeskundigen in de Thuisbegeleiding. Ze houden zich dagelijks bezig met deskundigheidsbevordering, werkbegeleiding, casuïstiekbespreking en psycho-educatie van thuisbegeleiders en netwerkpartners. In gesprek vertellen ze wat de meerwaarde van gedragsdeskundigheid voor Thuisbegeleiding is, wat het verschil is tussen een gedragsdeskundige en een gedragswetenschapper en doen ze een actieve oproep aan alle organisaties die Thuisbegeleiding bieden om meer gedragsdeskundigheid in huis te halen.
Waar zijn jullie werkzaam?
Chantal Bergmans logt in vanuit de auto. 'Ja, ik doe mee aan dit gesprek vanaf de parkeerplaats. Het leven van een professional in de ambulante zorg. Hier heb ik even de tijd voor mijzelf.' Chantal is sinds 7 á 8 jaar gedragswetenschapper. Ze begon ooit bij het Leger des Heils en werkte met LVB-cliënten met ernstige gedragsproblematiek. Chantal heeft haar eigen praktijk en werkt daarnaast deeltijd bij het team Thuisbegeleiding van ZorgAccent.
Cassandra Clauser: 'Ik vergeet altijd wanneer ik begonnen ben bij Thuisbegeleiding, ik denk in 2017. Tijdens mijn sabbatical ontving ik een berichtje -waar ik stiekem al op hoopte- van Ilse de Vries (manager Thuisbegeleiding bij Amstelring) met de vraag of ik tijd en zin had om eens koffie te komen drinken. Ilse wilde de mogelijkheid onderzoeken om gedragsdeskundigheid aan boord van de Thuisbegeleiding te krijgen. Daar ben ik op ingegaan en na een goed gesprek maakte ik met veel enthousiasme de overstap naar de Thuisbegeleiding.'
Chantal Markwat is sinds 1 oktober jongsleden in opleiding tot gedragsdeskundige. Ze werkt bij Amstelring Thuisbegeleiding (waar ze tot verkort coördinator was) en krijgt supervisie van Cassandra. 'Ik ben tot nu toe vooral bezig met deskundigheidsbevordering. Bijvoorbeeld door het aanbieden van een consult na een casuïstiekbespreking waarin een thuisbegeleider aangaf advies en houvast nodig te hebben. Dat is wat ik als toekomstig gedragsdeskundige voor ogen heb: de thuisbegeleider in zijn eigen kracht zetten.'
Wat is het verschil tussen een gedragsdeskundige en een gedragswetenschapper?
Chantal Markwat: 'Een gedragsdeskundige is hbo-opgeleid. Zelf volg ik de hbo-master Toegepaste psychologie. Een gedragswetenschapper is wetenschappelijk opgeleid.' Zo studeerde ‘andere’ Chantal Orthopedagogiek en is Cassandra opgeleid tot GZ-psycholoog. 'Dat was overigens best nog een vraag voor mij toen ik overweeg gedragsdeskundige te worden', zegt Chantal. 'Want welke opleiding ga je nou doen als je dat wilt? Er was geen landelijk intervisiegroepje of netwerk waar ik deze vraag kon neerleggen. Misschien een idee om op te richten voor de gedragsdeskundigen die werkzaam zijn in de Thuisbegeleiding?'
Hebben jullie een voorbeeldcasus waarin jullie als gedragsdeskundige hebben kunnen helpen?
Chantal Bergmans: 'Mijn betekenis zat bijvoorbeeld in de begeleiding van een cliënt die extreme verzamelwoede vertoonde. Er bleek een onbehandeld trauma als onderliggend probleem aan ten grondslag te liggen. Eerder had deze cliënt nooit opengestaan voor toeleiding naar behandeling, maar doordat ik meedacht en meekeek met de thuisbegeleider is de cliënt daar uiteindelijk tóch voor gegaan. Het hoarden is hierdoor meer onder controle gekomen.'
Cassandra: 'Ik ondersteun bijvoorbeeld thuisbegeleiders die te maken hebben met cliënten met suïcidedreiging en/of ook pogingen doen. Als GZ-psycholoog kan ik de verbindingsbrug zijn naar de ggz of andere specialistische zorgverleners, waar de thuisbegeleider soms -helaas- geen of weinig terugkoppeling of input van krijgt. Het doel is natuurlijk dat ik daar uiteindelijk weer tussenuit kan. Maar ook geef ik bijvoorbeeld psycho-educatie over een bepaald ziektebeeld van een kind of de ouders. Dan gaat het vooral om de verwachtingen die je als thuisbegeleider mag hebben: is dat wat je hoopt of nastreeft wel reëel?'
Chantal Markwat: 'Werkbegeleiding was als coördinator al een belangrijk onderdeel van mijn werk, nu als gedragsdeskundige in opleiding houd ik mij hier nog meer mee bezig. Ontzettend leuk! Ik ben nou eenmaal wat minder van de administratie en meer van het intercollegiale contact. Met andere woorden: laat mij maar bezig zijn met de vakinhoudelijke kant van Thuisbegeleiding. Als gedragsdeskundige kan ik daarin hopelijk van grote betekenis zijn.'
Nog redelijk zeldzaam
Het blijkt tot nu toe lastig om geschikte kandidaten te vinden voor het vervullen van een functie als gedragsdeskundige in de Thuisbegeleiding. Voor sommige orthopedagogen of psychologen ligt de uitdaging meer in (protocollaire) behandeling en direct cliëntencontact. Als gedragsdeskundige of gedragswetenschapper ligt de focus op werkbegeleiding en deskundigheidsbevordering van de professionals en externen. Wie houdt van het geven van consult en advies en wil werken met een zeer diverse doelgroep (van nul tot honderd, LVB, ggz, opvoeding en veel verschillende ziektebeelden) zal zich als een vis in het water voelen binnen de Thuisbegeleiding. De uitdaging zit volgens Chantal, Chantal en Cassandra in dit werk namelijk juist in de veelzijdigheid en het enorm grote netwerk waar je onderdeel van uitmaakt.
Actieve oproep
De gedragsdeskundigen zien graag meer landelijk enthousiasme over gedragsdeskundigheid binnen de Thuisbegeleiding. 'Het zou mooi zijn als professionals weten dat dit een goede manier is om je expertise in te zetten voor het mooie vak dat Thuisbegeleiding is. Organisaties die Thuisbegeleiding bieden zouden meer met gedragsdeskundigen moeten werken. Uiteindelijk zou het heel fijn zijn als gedragsdeskundigen die in de Thuisbegeleiding werken ook landelijk iets voor elkaar kunnen betekenen. Denk aan een intervisiegroep of netwerk om elkaar scherp te houden en om aan de verdere vormgeving van gedragsdeskundigheid binnen Thuisbegeleiding te werken. Dat zou geweldig zijn.'