Uitvoering VGV-beleid onderzocht

Meisjesbesnijdenis, ook wel VGV (vrouwelijke genitale verminking), is een ernstige vorm van kindermishandeling waar veel professionals al jarenlang tegen strijden. Sinds 2012 wordt het Standpunt VGV-preventie door de JGZ gehanteerd. Met steun van het Ministerie van VWS heeft GGD GHOR Nederland laten onderzoeken hoe dit beleid in de praktijk werkt en of er nieuwe stimulansen nodig zijn. De quickscan werd uitgevoerd door het Verwey-Jonker Instituut. 

Belangrijkste uitkomst

Duidelijk is geworden dat de inhoud van het preventiebeleid VGV goed bekend is onder de medewerkers van de jeugdgezondheidszorg. Maar de uitvoering is weerbarstig. De preventieve taak rond VGV blijkt gezien zijn aard veel van medewerkers te vragen. Dat in een context van veel taken en de gevoelde druk van andere prioriteiten. 

Ervaren knelpunten

Knelpunten die herhaaldelijk worden genoemd door de aandachtsfuctionarissen zijn het tekort aan kennis en vaardigheden met betrekking tot VGV (te denken valt aan achtergrondinformatie, kennis over cultuur en hoe het onderwerp te bespreken) en het gebrek aan tijd tijdens een consult om VGV goed te kunnen bespreken. Daarnaast versterken de aard van het onderwerp en de cultuur- en taalbarrière en het omgaan met sociaalwenselijke antwoorden, die handelingsverlegen maken, de moeizame bespreekbaarheid. Tevens worden de beperktere aantallen contactmomenten bij JGZ 4 tot en met 18 jaar als knelpunt ervaren. Tenslotte wordt de onduidelijkheid over de prevalentie van vrouwelijke genitale verminking als knelpunt genoemd. 

Conclusie

Op basis van de onderzoeksbevindingen stellen de onderzoekers vast dat een helder VGV beleid, waarvoor een landelijk dekkende infrastructuur geschapen is en waarvan de kennis over dit onderwerp redelijk geland is, op de werkvloer lastig uit te voeren is. Hoezeer een groot aantal JGZ-medewerkers (aandachtsfunctionarissen VGV en andere artsen/verpleegkundigen) ook gemotiveerd voor de uitvoering van dit beleid is. Het beeld komt naar voren dat van JGZ-medewerkers wordt gevraagd om een preventieve taak uit te voeren die vanwege zijn aard veel van de medewerkers vergt. Namelijk het bespreken van een precair onderwerp, onder veelal lastige condities waaronder weinig tijd, veel taken en de gevoelde druk van andere prioriteiten. Daarnaast verloopt de communicatie met de doelgroep niet altijd vanzelfsprekend. Hierbij speelt de mogelijke verwachting dat de doelgroep niet altijd open staat voor het onderwerp VGV dat ook voor menig JGZ-medewerker zelf lastig bespreekbaar kan zijn. VGV is een thema dat dan ook weinig onderwerp van gesprek lijkt te zijn. Voor JGZ-medewerkers lijkt dit tevens een onderwerp te zijn waarvan het waarschijnlijk is dat de kans dat de cliënt voor je een VGV zal laten uitvoeren klein of onduidelijk is en als deze verminking wel heeft plaatsgevonden je hier ook lang niet altijd over wordt ingelicht.
Ondanks de erkenning dat zelfs goed beleid niet zonder meer tot een effectieve uitvoering hoeft te leiden, is het van belang om nader uit te zoeken hoe deze discrepantie tussen beleid en praktijk bij de preventie van VGV te verklaren is. Daarnaast is het van belang om uit te zoeken hoe deze discrepantie in de toekomst te verkleinen is. Hieronder geven wij enkele aanbevelingen, die ons inziens een positieve bijdrage kunnen leveren aan de uitvoering van het VGV preventiebeleid door de JGZ. 

Aanbevelingen rapport

• Investeer in een goede samenwerking op verschillende niveaus
• Maak structureler gebruik van sleutelpersonen VGV
• Geef de aandachtsfunctionaris VGV meer positie en verwerk dat in de taakomschrijving
• Faciliteer het bespreekbaar maken VGV
• Maak gebruik van een systeem van lerende terugkoppeling in de vorm van een female genital mutilation (fgm) review team. 

Reactie ActiZ Jeugd

Samen met GGD GHOR Nederland en andere ketenpartners wil ActiZ Jeugd graag onderzoeken hoe we de aanbevelingen op kunnen volgen. 

Bron: Verweij Jonker april 2018