Onderzoek samenwerkende jeugdinspecties

Ook de samenwerkende jeugdinspecties hebben onderzoek gedaan naar de gemeentelijke toegang. Zij concluderen dat de gemeentelijke toegang nog volop in ontwikkeling is. Binnen de wijkteams zal aandacht en tijd nodig zijn om invulling te geven aan doelen als preventief werken, stimuleren van eigen kracht en het scheppen van samenhang in zorg, onderwijs, werk, inkomen en veiligheid.

Onderzoek
De samenwerkende jeugdinspecties zijn in 2014 een meerjarig toezichtproject gestart naar de toegang tot zorg en ondersteuning. In 2014 hebben de activiteiten zich vooral gericht op de toegang tot (gespecialiseerde) jeugdhulp vanuit de wijkteams. Daartoe deden de inspecties eind 2014 en begin 2015 onderzoek op twee plaatsen waar de gemeentelijke toegang tot zorg en ondersteuning al in de praktijk werd uitgevoerd vanuit een Centrum voor Jeugd en Gezin. Daarnaast werden twintig wijkteams door het hele land bezocht, waarbij vragen werden gesteld over organisatie, werkwijze, inrichting van de toegang en verdeling van de verantwoordelijkheden.

Vier belangrijke thema's
Een groot deel van het onderzoek vond plaats vóór 1 januari 2015; de inrichting van de toegang tot jeugdhulp was op dat moment nog volop in ontwikkeling. De inspecties constateren dat er op het niveau van regio's en gemeenten in korte tijd veel is gerealiseerd. Er zijn veel goede voorbeelden van samenwerking. Verder is de wijze waarop gemeenten de toegang tot zorg en ondersteuning hebben georganiseerd divers. Niettemin zijn er vier thema's te benoemen die voor elke situatie relevant zijn:

• Jeugdigen, gezinnen en wijkteams in beeld: jongeren en gezinnen die hulp nodig hebben moeten de toegang tot de jeugdhulp kunnen vinden c.q. in beeld zijn bij de medewerkers van de wijkteams. De aansluiting tussen signalerende partijen als school, huisarts, jeugdgezondheidszorg enerzijds en de wijkteams anderzijds is nog niet altijd vanzelfsprekend;
• Veiligheid van jeugdigen borgen: medewerkers die zich bezighouden met toegang, dienen veiligheidsrisico's te kunnen inschatten en moeten signalen zo nodig kunnen delen. Bij wijkteams ontbreekt soms informatie over de totale situatie van een gezin en over eventuele achterliggende problemen;
• Regie: de regierol wordt ingevuld door jongeren, gezinnen en wijkteams gezamenlijk, na een inschatting van de zelfredzaamheid van een gezin. De regisseur moet de benodigde bevoegdheden hebben. Wijkteams hebben vaak nog geen gezamenlijke visie of duidelijke afspraken over de rol van de regisseur;
• Professioneel werken: de organisatie van wijkteams vraagt een brede deskundigheid van medewerkers; wanneer zij een bepaalde deskundigheid missen, moeten zij advies kunnen vragen aan anderen. Binnen wijkteams blijkt het soms moeilijk in te schatten wanneer deskundigheid ontbreekt en er advies van anderen gevraagd moet worden.

Toekomstig toezichtonderzoek

De inspecties besteden in 2015 opnieuw aandacht aan het onderwerp Toegang, ditmaal met een focus op 'het vroegtijdig signaleren van onveiligheid'.

Reactie ActiZ Jeugd
ActiZ jeugd constateert een grote diversiteit in organisatorische vormgeving, samenstelling en functioneren van de Toegang. De relatie tussen de JGZ en de wijkteams kan op veel plaatsen nog verbeteren. Over de aandacht voor preventie binnen de wijkteams is ActiZ jeugd niet positief gestemd. Via JGZ medewerkers die deel uitmaken van een wijkteam is duidelijk geworden dat zij zich bekwamen in specialistisch werk, en door de werkdruk niet toekomen aan het voeden van teamgenoten met preventie.